Öğrendiklerinizi Geçmişle Bağlayın

Aktarım, öğrencilerin, bildikleri ile yeni öğrendikleri arasında bağlantı kurmasını sağlar. Bağlantıların, –öğretmenlerin değil- ancak öğrencilerin geçmişleriyle ilgili olmaları durumunda, değerli olduklarını unutmayınız. Bu süreç, ayrıca öğretmenlerin, öğrencilerin yeni konuyla ilgili halihazırda ne bildiklerini anlamalarına yardımcı olur. Öğrenciler, yeni ders için ne planlandığını biliyorlarsa, o zaman öğretmenler gerekli ayarları yapmalı ve ilerlemelidir. (Müfredat, her sınıf seviyesinde ve her derste bir hayli tekrar içerir.) Bu yöntem, ayrıca öğretmeni, yeni öğrenilenlerle karışabilecek eski bilgiler (olumsuz aktarım) konusunda uyarır. Öğrencilerin halihazırda bildiklerini keşfedip böylece daha önce öğrenilenlerin, yeni konuların öğrenilmesini kolaylaştırmasını (olumlu aktarım) sağlayacak birkaç tavsiye aşağıda verilmiştir. Etkinliklerin yeniliklerden faydalandığına ve yükü öğrenciye aktardığına dikkat ediniz. Sınıf seviyesine uygun olanları seçiniz.

Öykü. Öğrenciler, belirli bir konu hakkında bildiklerini öykü halinde yazarlar. Bu her derste kullanılabilir çünkü yazmak, sürekli pratik yapılması gereken bir beceridir. (Not: Bu etkinlik, farklı bir amaca hizmet eden günlük yazma etkinliği değildir.)
Mülakat. Düşün-eşleş-paylaş formatında öğrenciler, ne bildiklerini öğrenmek için birbirleriyle mülakat yaparlar.
Çizelgeler. Öğrenciler, geçmişte öğrendikleri bir şeyi anlatmak ve açıklamak için uygun bir çizelge seçerler.
Duvar Resmi ya da Kolaj. Öğrenciler, mevcut bilgilerini ifade etmek için duvar resmi ya da kolaj yaparlar.
Müzikal Etkinlik. Öğrenciler, önceki bilgilerini anlatan bir şarkı yazarlar.
Modeller. Öğrenciler, bildiklerini göstermek için model (maket) hazırlar ya da çizerler.
Öğrenci Fikirleri. Öğrenciler, şiir yazmak, resim yapmak, bilgi yarışması düzenlemek vs gibi buldukları başka yollarla bildiklerini göstermeye çalışırlar.
Birbirine Çok Benzeyen Kavramları Öğretmekten Kaçınınız

Öğretmenler, yeni konuları öğretmeye başlarken genelde benzerliklerden faydalanırlar. “Bununla ilgili şunu öğrenmiştiniz daha önce” diyerek başlarlar. Bu, öğrencilerin yeni bilgiler öğrenmelerine yardımcı olacak biçimde uzun süreli bellekten benzer konuları çıkarıp olumlu aktarımdan faydalanmalarına yardımcı olur. Motor becerileri öğrenme ile ilgili 3. bölümde gördüğümüz gibi benzerlik sorun da olabilir.

Eylem-boylam, mitoz-miyoz, teşbih-mecaz gibi iki kavramın farktan çok benzerliklerinin olması durumunda, öğrenenin, ikisini birbirinden ayıramaması tehlikesi yüksektir. Gerçekte benzerlikler, farkları ezer, bu da, öğrenenin aynı özellikleri iki kavramla da ilişkilendirmesine sebep olur. Bu nedenle, öğrenen bilgiyi geri çağırmak için o ipucundan, özellikten faydalandığında, ya iki kavram aynı anda ya da yalnızca biri gelir ve öğrenen, hangisinin doğru olduğunu ayırt edemez.

Bu Sorunla Nasıl Başa Çıkılır? Çok benzer iki kavramla ilgili bir ders planlarken öncelikle benzerliklerini ve farklarını sıralayınız. Benzerlikler ile farkların sayısı birbirine yakın ise, öğrencinin aklının karışması düşük olasılıktır ancak benzerlikler farklardan daha çok ise, o zaman öğrencinin aklının karışması ihtimali yüksektir. O durumda aşağıdakileri deneyiniz:

İki kavramı farklı zamanlarda öğretiniz. İlk kavramı öğretiniz. Öğrencilerin bu kavramı gayet iyi anladığından, doğru olarak uygulayabildiklerinden emin olunuz. Sonra ilk kavramın doğru kavranmasına, tamamıyla uzun süreli belleğe aktarılmasına zaman tanımak için bağlantılı bir başka kavramı öğretiniz. İkinci kavramı birkaç hafta sonra öğretiniz. İlk kavramla ilgili bilgi şimdi ikinci kavramın öğrenilmesinde olumlu aktarım etkisinde bulunacaktır.
Öncelikle fark(lar)ı öğretiniz. Bir başka seçenek de iki kavram arasındaki fark(lar)ı öğreterek işe başlamaktır. Bu yöntem, büyük öğrencilerle daha çok işe yarayabilir, çünkü ufak farklılıkları görebilmek için yeterli bilgileri vardır. Örneğin, enlemle boylam arasındaki tek farkın, uzamdaki düzenleri olduğunu, bir yeri belirlerken bunun kafa karıştırabileceğini öğretiniz. Fark üzerinde odaklanmak , durmak öğrenenleri uyarır, iki benzer kavramı birbirinden ayıran özellikleri ortaya koyar, ileride bu farklılıkları doğru olarak hatırlamalarını sağlar.
Kaynak: Sousa, D.A. (2006). How the brain learns. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.

Çeviri: Cihan Dansuk